Вэб хуудсыг хурдан, аюулгvй vзэхийг хvсвэл

Вэб хуудсыг хурдан, аюулгvй vзэхийг хvсвэл зvvн талд харагдаж байгаа зурган дээр дарж Mozilla Firefox вэб хєтєч суулгахыг Olloo.mn танд зєвлєж байна. Энэхvv вэб хєтєч нь меню, тvvлбар гээд бvхий зvйлс нь Монгол хэлийг дэмжсэн, тохируулах боломжтой хувилбар болжээ. Мєн энэ вэб хєтєчийн тухай сонирхолтой мэдээллийг тvvвэрлэн бичсэнийг сонирхон уншина уу.

Firefox-н найз болцгоо

Ийм нэртэй нэгэн хєтєлбєрийг 7-р сарын 15-ны єдєр буюу Mozilla Foundation байгуулагдсан єдрєєс хоёр сарын турш явуулах гэж байна. Энэ хєтєлбєрийн хvрээнд та єєрийн firefox ашигладаггvй найздаа яагаад тэрээр ашиглах хэрэгтэй, мєн яагаад єєрєє ашигладаг талаар хэлэхээс гадна тvvнийг firefox-г татаж авахуулж, ашиглуулах юм бол та хоёр хоёулаа firefox 2-д мєнхрєх болно.
Дэлгэрэнгvйг http://www.worldfirefoxday.com/en/

Firefox хаанаас гаралтай вэ?

Монголчууд бид тєдийгvй дэлхий ертєнцєд хvч тєрєн гарч ирж, богино хугацаанд олны таашаалыг хvлээж чадсан firefox хаанаас гаралтай вэ? Газраас ургаагvй нь, тэнгэрээс унаагvй нь тодорхой.
Vvсэл гарал болон єнєєг хvртэлх замналыг http://weblogs.mozillazine.org/ben/archives/009698.html хаягаас уншина уу.

2005 оны шилдэг бvтээгдэхvvнvvд

PCWorld сэтгvvлээс явуулсан судалгаагаар 2005 оны 100 шилдэг бvтээгдэхvvний жагсаалтыг гаргасан бєгєєд энэ жагсаалтыг firefox тэргvvлсэн байна. 2, 3-р байранд Gmail болон Mac OSX орсон байна. 8-р байранд Skype, 16-д Google хайлтын систэмээрээ орсон байна.
Дэлгэрэнгvйг http://www.pcworld.com/reviews/article/0,aid,120763,pg,12,00.asp

Firefox 100 сая татагджээ

Ноднин 11-р сард анх гарснаасаа хойш firefox ийм хэмжээнд татагджээ. Энэ бол гайхамшигтай тоо.
Дэлгэрэнгvйг http://www.mozilla.org/press/mozilla-2005-10-19.html

Firefox 20%-д хvрлээ

XiTi-с гаргасан French Web-н хэмжvvрээр Европ дахь firefox-н зах зээл 30 хувиас давсан болохыг харуулсан байна. Энэхvv зураглал нь 1-р сарын 8-ны єдрийн 32.5 сая вэб сайтын айлчлал дээр тулгуурласан бєгєєд firefox-н хамгийн єргєн хэрэглээтэй орнуудаар Финлянд, Словак болон Герман улсууд тус тус 38, 36 болон 30 хувийн ашиглалтаараа орсон байна.
Дэлгэрэнгvйг http://news.zdnet.co.uk/software/applications/0,39020384,39247539,00.htm

Firefox-ийг ашиглан Google-ээс хайлт хийх

firefox болон Mozilla хєтєчийг ашиглан Google-ээс хайлт хийхэд хурдан болсон байна. Учир нь эдгээр хєтєчvvдийг ашиглан хайлт хийхэд Google урьдчилаад хайлтын vр дvнг єєрийн серверvvд дээр татаж авах бєгєєд ингэснээр хэрэглэгч тэдгээр холбоос дээр дарахад вэб хуудас хурдан гарах боломжийг бvрдvvлж байгаа юм байна.

Дэлгэрэнгvйг http://www.google.com/googleblog/2005/03/enhanced-searching-with-firefox.html

Вэб браузеруудын уралдаан

Вэб браузерт тавих хэд хэдэн шалгуур vзvvлэлтvvд байдаг юм байна. Эдгээр нь: аюулгvй байдал, стандартад нийцтэй эсэх, боломжууд (features) болон хурд юм. Харин бидний монголчууд вэб браузер гэхлээр ихэнхдээ Internet Explorer гэж боддог байсан бол саяханаас Mozilla firefox гэж мэддэг боллоо. Гэтэл эдгээрээс гадна нилээн хэдэн вэб браузер байдаг юм байна. Эдгээрийн хурдны vзvvлэлтийг хэмжихээр www.howtocreate.co.uk сайтаас нэгэн судалгаа явуулсны vр дvнг доороос vзэж болно.

http://www.howtocreate.co.uk/browserSpeed.html

( Мэдээний эх сурвалж: Mongolian Unix User Group ийн вэб сайтаас авав )
(Мөн мэдээний эх сурвалж: www.olloo.mn вэб сайтаас авав )

Интернэт холболт хаанаас авах вэ, аль нь дээр вэ?

Хөдөөгийн энэ олон замын алиугаар нь явах вээ гээд нэг дуу байдагсан. Тэрэн шиг Та яаж интернэт холболт авах вэ, хэнээс авбал дээр вээ, юу юу хэрэгтэй вэ, хэдэн төгрөг зарцуулах вэ, хэр найдвартай бол, яадаг ийдэг бол гэсэн асуултууд толгойг чинь зовоогоод байгаа бол энэхүү бичлэгийг уншаарай. Өөрийн туршлага дээрээ тулгуурлан жирийн хүмүүст туслах зорилгоор бичлээ.

Манайд арав гаруй Интернэтийн үйлчилгээ үзүүлэгч буюу Internet Service Provider(ISP) байдаг. Манайх шиг жижигхэн улсад энэ бол ахадсан тоо гэж боддийн. Тийм болохоор жижиг ISP нь хангалттай чанартай үйлчилгээ үзүүлнэ гэдэгт эргэлзэж байна. Учир нь тэд туршлага, техник хангамж, хүн хүч, чадвар мэдлэг гэх мэт зүйлсээрээ арай л жолдоно. Тэгээд ч миний бодлоор тэдгээрийг харж байхад ихэвчлэн ажил дээр гарч ирээл юм сурсан дөнгөж төгссөн хүүхдүүд шууд ажиллаж байгаа харагддаг. Тэд хэрэглэгчтэй харилцах тал дээр муу байдаг.

Жишээ нь би нэг хэсэг Сансар Интернэтээс холболт авлаа. Үнэн дампуу, байнга холболт нь сална. Хурд ч гэж яг хэлсэндээ биш байсан. Дуудлага өгөөд байхад ирнэ гэж гонж, уурлаж зандарч байж ирсэн хүүхдүүд нь надаасаа дор байсан. Хэсэг гайхаж байгаал "за за дээд хүмүүстээ хэлнээ" гээл явсан таг. Тэгээд би утасдаж "за хөө болийдоо, гэрээгээ цуцлая" гэсэн чинь "за за тэгвэл ахаа кабелиа залгачихөө" гээд хээв нэг хэлж байх жишээтэй. Бүүр тэгэж хэлээд сурчихсан бололтой.Сансарынхан бүр MIX-д ч холбогдоогүй байсан. Одоо яасийн байгаан бүү мэд.

MIX гэдэг нь Монголын ISP нар хоорондоо холбогддог төв юм. Энд холбогдоогүй байвал тэр ISP бусад руугаа холбогдохын тулд гадаад хурдаа ашигладаг болой. Цаашид эдгээр ISP нарын тухай дэлгэрэнгүй бичих болно.

ADSL холболт буюу 20 долларын холболт
Холболт юуны түрүүн та утасны шугам ашиглан байнгыг холболт хийх үү, утасгүй холболт хийх үү гэдгээ шийднэ. ADSL буюу одоо засгаас зарлаад байгаа тэр 20 долларын холболт бол Утасны шугам ашиглан интэрнэтэд холбогдох боломж юм. Та утсаар ярьж байсан ч интернэт холболт чинь саад болохгүй. Давхар ажиллах боломжтой юм. Танай утас 30, 32, 34, 35, 36, 45, 63, 68 дугаараар эхэлсэн бөгөөд АТС-ээсээ 1,5км-ээс ихгүй зайд байвал энэ холболтыг авах боломжтой. Гэхдээ заримдаа бас шугам энэ тэр бас бус нарийн шалтгаанаас болоод боломжгүй байж болно.

Тиймээс та ADSL холболт хийлгэхийн тулд нэн түрүүнд утасны кабелиа шалгуулах хэрэгтэй. Утасны кабель шалгуулахын тулд та өөрөө яваад шийдэж болно. Эс бөгөөс холболт хийлгэх гэж байгаа ISP руугаа залгаад шууд хэлээд шалгуулчихаж болно. Харин тэр шалгалтыг яг үнэндээ ISP компаниуд биш цахилгаан холбоо хийдэг юм. Тэд ч айхтар хүнд сурталтай даа, бурхан минь. 14 хоног хүлээж байж хариугаа авна. Миний мэдэхийн МэйжикНэт(312061), Миком(313229), Скай Си энд Си (318280) ADSL холболт үйлчилгээг хийдэг. Хаалтанд утсыг нь хийлээ. ADSL холболтыг жирийн айл өрхөд энэ 3 л одоохондоо бусдаасаа дөнгүүр хийнэ. Миком, Скай Си энд Си хоёр 64Kbps хурдтай нь 20 доллар бол МэйжикНэт нь нөгөө хоёроосоо 2 дахин өндөр хурдаар буюу 128Kbps хурдтай холболт хийж байгаа юм байна.
Үйлчилгээ, халамж, туршлага, цаашид найдвартай гэх мэт зүйлсээ бодвол энэ 3-аас л асуух хэрэгтэй. Бусдыг нь үнэндээ хэлж мэдэхгүй. Харин дараа бусдыг нь судалж байгаад дахин харьцуулж бичнэ. Дархан, Эрдэнэт, Багануур, Налайх хотын хэрэглэгчид болон бүх аймгийн төвийн хэрэглэгчид Миком, Скай Си энд Си хоёрын ADSL үйлчилгээг авах боломжтой.

Эндээс та эхлээд хэдэн төгрөг хэрэгтэй болохоо хараарай.
Эрх нээх Модем 64Kbps 128Kbps 256Kbps
MagicNet 40$ - 20$ 69$
Micom 25$ 36$ 20$ 69$ 149$
SkyC&C 20$ * 20$ - -
* асуух хэрэгтэй

Танаас шалтгаалах хүчин зүйлс
За үүнээс гадна хэрэглэгч та өөрөө зохих шаардлага хангасан байх хэрэгтэй. Та өөрөөс хамаарах хэрэгсэл, энэ тэрээ бэлдэх хэрэгтэй. Компьютер чинь шаардлага хангах уу үгүй юу гэдгээ мэд. Бас моем худалдан авах хэрэгтэй. энийг гэхдээ холболт хийх газар чинь танд зарна. Дэлгүүрээс энийг авчих боломжгүй. Мөн жоохон хүүхдийнх шиг сонин асуулт асуугаад хүний дургүй хүргээд байхгүй байх хэрэгтэй. Үүнээс болж маш том асуудал ч бий болдог. Бас чухам би л хаан гэсэн шиг элдэв сонин авир гаргахгүй байх хэрэгтэй. Зарим хүмүүсийг харж байхад илэрхий дээрэнгүй бусадтай харьцаж байдаг.

МэйжикНэт - http://www.magicnet.mn
Монголын анхны ISP болох Мэйжикнэт бол бусдаасаа хамгийн гайгүй нь. Хамгийн анх хэрэглэгчидтэй харилцсан болохоор эднийд байнга ажилладаг утас байдаг ба олон төрлийн холболт, үйлчилгээг үзүүлдэг байгууллага. Итгэж болно. Хэдийгээр бусдаасаа илүү ч маркетинг, бүтэц зохион байгууллалт, хүний нөөцөө анхааран сайжруулах маш олон ажил хэрэгтэй гэж боддог. Эднийхээс сүүлийн 5 жил интернэт холболт, сэрвэр байрлуулах, мэйл хост, домэйн нэр, олон улсын яриа гэх мэт олон үйлчилгээг авч байсан бөгөөд жижиг сажиг гомдол, саатал бэрхшээлийг үл тооцвол дажгүй хамт олон. Аа гэхдээ сүүлийн үед интернэтийн хурд болон сэрвэр байршуулалт дээр нилээн асуудалтай тулгараад байгаа билээ. Хурдан засагдаж асуудалгүй болно гэж итгэж байна.

Миком - http://www.micom.mn
Миком бол нэг хэсэг маш сайн инженер техникийн багтай байсан. Гэхдээ би үйлчилүүлж үзээгүй. Учир нь эднийхэн том том хэрэглэгчид анхаарал хандуулахаас биш жирийн намайг бол огт тоохгүй байсан. 2002 оноос хойш би эднийхээс интернэт холболт авах, сэрвэр байрлуулах, вэб хост хийх гэж хэд хэдэн удаа оролдсон боловч бараагүй. Үнийн санал өгнө гэчихээд алга болсон. Бас утас энэ тэрээ ч огт авдаггүй, авахаараа дотуур холболт хийх гээд таг болдог байсан. Нэг хэсэг эднийд хүчээр бөөн эрх өгчихсөн, цахилгаан холбооны нэг салбар байдлаар ажиллаж байсан болохоор тэрэндээ маш эрддэг байсан гэж би боддог. Бага мөнгө төлдөг учир жижиг хэрэглэгчтэй харьцахдаа бараг улсын байгууллага шиг хойрго, хүнд сурталтай гэсэн ойлголттой болсон. Одоо өөрчлөлт орсон байхаа. Вэб энэ тэр нь сүүлийн үед сайжирсан байна лээ.

Скай Си энд Си - http://www.skylink.mn
Эднийхийг би огт хэрэглэж үзээгүй. Тиймээс одоохондоо надад бичих сэтгэгдэл дүгнэлт алга байна. Харин танайд модем ямар үнэтэй вэ гэж асуух гээд оройн 8 цагийн үед залгахад 24 цаг ажиллах ёстой утаснууд сонин ая сонсгож байсан.
Дараа хэрхэн утасгүй интернэт холболт хийлгэх болон жижиг компани байгууллагууд хэрхэн интернэтэд холбогдох тал дээр зөвлөгөө өгнө.

Сэтгэгдэл ээ бичээрэй андууд аа

би энд 2 хүний блогийг оруулахгүй байж чадсангүй ээ.
Яагаад гэдгийг би өөрөө ойлгосонгүй. Та бүхэн өөрсдөө шүлгүүдийг нь уншаад сэтгэгдэл ээ бичээрэй.

Чимэгээгийн блог

Заяагийн блог

энэ 2 блогийг уншаад нэг үзээрэй гэж хэлмээр байна даа.

Гадаад дууны үгнүүд

За ингээд хүмүүс блогтоо шүлэг энэ тэр нэмээд л байна би дуртай 2 дууныхаа үгийг оруулъя.

Backstreet Boys - Show me the meaning of being lonely

Show me the meaning of being lonely
So many words for the broken heart
It's hard to see in a crimson love
So hard to breathe
Walk with me, and maybe
Nights of light so soon become
Wild and free I could feel the sun
Your every wish will be done
They tell me

Re:
Show me the meaning of being lonely
Is this the feeling I need to walk with
Tell me why
I can't be there where you are
There's something missing in my heart

Life goes on as it never ends
Eyes of stone observe the trends
They never say forever ends
Guilty roads to an endless love
There's no control
Are you with me now
Your every wish will be done
They tell me

Re:
There's nowhere to run
I have no place to go
Surrender my heart' body and soul
How can it be you're asking me
To feel the things you never show

You are missing in my heart
Tell me why
I can't be there where you are

Re:

Show me the meaning of being lonely
Is this the feeling I need to walk with
Tell me why
I can't be there where you are
There's something missing in my heart


TAKE ME TO YOUR HEART

(Michael Learns To Rock)

Hiding from the rain and snow
Trying to forget but I won't let go
Looking at a crowded street
Listening to my own heart beat

So many people all around the world
Tell me where do I find someone like you girl

[Repeat *]
* Take me to your heart take me to your soul
Give me your hand before I'm old
Show me what love is - haven't got a clue
Show me that wonders can be true

They say nothing lasts forever
We're only here todayvgay
Love is now or never
Bring me far away

[Repeat *]
Take me to your heart take me to your soul
Give me your hand and hold me
Show me what love is - be my guiding star
It's easy take me to your heart

Standing on a mountain high
Looking at the moon through a clear blue sky
I should go and see some friends
But they don't really comprehend

Don't need too much talking without saying anything
All I need is someone who makes me wanna sing

[Repeat *]
Take me to your heart take me to your soul
Give me your hand and hold me
Show me what love is - be my guiding star
It's easy take me to your heart

Оршил

... Энд би нэгэн хүүхдийн дипломын ажлаас хулгайлав хэхэ. Оруулмаар санагдаад. Блогийнхоо нэрэнд тохирсон юм болов уу гэж бодоод. ...

Оршил

Бидний амьдарч байгаа өнөө үед Компьютер буюу Тооцоолох Электрон Машин нь хүний чухал хэрэгцээний нэг болтолоо өрөгжин хөгжиж байгаа билээ.
Гэвч ихэнхи хэрэглэгчид компьютерийнхаа юунаас бүтдэг ямар ямар эд анги нь гэмтдэг ба тэдгээрийн гэмтэлийг оношлож сэргээн засварлаж болох тал дээр мэдлэг мөхөс байдаг. Мөн компьютерийнхээ үйлдлийн системд гарах энгийн алдаанууд болон программ хангамжаас шалтгаалсан алдаа гэмтэлийг техник хангамжийн алдаатай андуурч эд анги нь гэмтсэн шатсан гэх зэрэг ойлголт төрдөг. Үүний тулд техникийн алдаа буюу системийн алдааг ялгаж таньдаг болох нь чухал юм. Хэрэглэгч компьютерээ яавал гадны нөлөөнөөс хамгаалах ба хурд хүчийг нь нэмэгдүүлж болох зэрэг асуудлуудыг өөрөө шийдвэрлэхэд тус дөхөм болох нь зүйтэй. Мөн өөрийн хэрэглэж байгаа компьютерээ ямар үйлдвэрийн, хөгжилийн ямар түвшинд байгаа зэргийг нь хэрэглэгч мэдэх шаардлагатай. Үүний тулд сүүлийн үеийн сайн чанарын компьютерүүдийн загварыг оруулж өгсөн юм. Энэ үед зохион бүтээгдэж байгаа ихэнхи компьютерүүдийн эд ангиуд нь энгийн нүдээр харж жирийн багажаар засахын аргагүй нарийн техник технологиор бүтээгдсэн байдаг. Иймд PC хэрэглэгчид өөрийн компьютерийнхаа эвдрэлийг оношлож хэрэгцээ гарвал засварлаж сурах нь нэн тэргүүнд шаардлагатай юм. Компьютерийнхаа бүрэн чадлаараа ажиллаж байгааг нь мэдэх шаардлагатай.
Үүний тулд зарим нэг төхөөрөмжүүдийн ажиллагааг шалгагч багаж программуудыг нь оруулж өгсөн юм. Ихэнхи компьютерийн тэжээлийн блок нь л шатаж гэмтдэг ба ерөнхийдөө тэжээлийн блокийн гэмтэлийг оношлож засварлаж сурвал компьютерийнхаа хүчдэлээс болж гэмтсэн гэмтэлийг бүрэн засаж чадаж байна гэж ойлгож болно.
Орчин үетэй хөл нийлэх үүднээс сүүлийн үеийн компьютерүүдийн техник сэлбэг хэрэгсэлийг тус тусад нь авч үзэж судлах шаардлагатай болсон. Мөн зарим төхөөрөмжүүдийн алдаа гэмтэлийг илрүүлэх кодыг оруулж өгсөн нь гэмтэлээ оношлоход дөхөм болох нь зүйтэй юм. Хэрэглэгч компьютерээ өөрийн хүссэнээр засаж чаддаг болвол эдийн засгийн хувьд ашигтай ба компьютер засварийн газарлуу явах шаардлагагүй тул цаг хугацааг хэмнэх зэрэг олон давуу талтай юм.

Сэдвийн үндэслэл
Компьютер хүний хэрэгцээ болсон өнөө үед хүн бүхэн л өөрийн гэсэн компьютертэй болж түүнийхээ эвдрэл гэмтэлийг өөрөө оношлох засварлах сонирхол хүн бүхэнд бий болж байна. Сүүлийн үеийн компьютерүүдийн эвдрэлийг оношлож сэргээн засварлахад төвөгтэй болсон. Учир нь маш өндөр технологиор бүтээгдэж үйлдвэрлэгдэж байгаа билээ. Тэдгээрээс засаж сэлбэж болох төхөөрөмжүүдийг нь өөрөө засаж сурах нь нэн тэргүүний хэрэгцээ билээ. Энэ сэдвийн гол зорилго үндэс бол компьютерийн техникийн эвдрэлийг оношлоод оношлогоон дээрээ тулгуурлан сэргээн засварлах явдал юм.
Статистик судалгаанаас авч үзэхэд манай орны цаг уурын эрс тэс байдал мөн хүчдэлийн тогтворгүй байдлаас шалтгаалж ихэвчлэн тэжээлийн блок шатаж гэмтэж байгаа тул гүйцэтгэлийн хэсэгтээ тэжээлийн блокийн эвдрэл гэмтэлийг дэлгэрэнгүй авч судаллаа. Мөн эх хавтан дээрхи зарим сольж орлуулж болдог төхөөрөмжүүдийг оруулж өглөө. Энэ нь орчин үеийн компьютер хэрэглэгчидийн чухал хэрэгцээ болж байгаа тул энэ сэдвээр бакалаврын төгсөлтийн ажлаа хийж байгаа билээ

Ач холбогдол
Компьютерийн эвдрэлийг оношлож сэргээн засварлах нь компьютер хэрэглэгчидэд тун ач холбогдолтой. Түүнийг энгийн нэг жишээн дээр тайлбарлахад шинэ тэжээлийн блок 15000-25000Ґ манай орны нөхцөлд хүчдэл тогтворгүй ба цаг уурын байдал эрс тэс учир цан цохиж ихэвчлэн тэжээлийн блок шатаж гэмтдэг. Тэгэхээр тэжээлийн блокоо шатлаа гээд хаяж болохгүй харин түүнийгээ сэлбэж буцааж хэрэглэх тохиолдолд илүү төлөгдөх төлбөрөө хэмнэж түүнийхээ оронд өөрт хэрэгцээтэй байгаа төхөөрөмжөө худалдан авахад тус болно.
Жишээ нь офтик хулгана сайн чанарын гар зэргийг худалдан авахад хүрэх хангалттай мөнгө юм. Мөн хот хөдөөгүй компьютер асар хурдтайгаар тархаж хэрэглэгдэж байгаа үед хөдөөний зарим хэрэглэгч тэжээлийн блок нь хүчдэлээс болж гэмтсэн мөн RAM нь доргилт болон өөр бусад шалтгаанаас болж хоногноосоо мултарсан гэх зэрэг энгийн хүндрэлүүд тохиолдоход хэрэглэгч мэдэхгүйн улмаас шатсан гэмтсэн гэх зэрэг ойлголт төрж хэдэн зуун км-н газар зөөж цаг хугацаа алдах мөн илүү мөнгө төлөгддөг зэрэг хохиролтой шалтгаан статистик судалгаанаас нотлогдсон. Энэ сэдвийг сонгосноор зарим хэрэглэгчидэд ийм хүндрэлээс гархад нь тус болох ач холбогдолтой юм.

Вирус болон Спам-ын тухай

Энд нэгэн найзынхаа Спамын тухай бичсэн блогийг уншиж байгаад хэрэглэгчид арай ойрхан ойлгомжтой байдлаар нь бичихийг оролдлоо.

Вирусээс сэргийлэх арга

Таны компьютер гацаад байна уу ? Эсвэл ямар нэг учир нь үл олдох алдаа заагаад нэг л сайн ажиллаж өгөхгүй байна уу? Хэрвээ энэ бүх асуудал таны компьютер вирусдсэнээс болсон байж магадгүй гэж үзэж байгаа бол анхаарлаа доорх зөвлөгөөнд хандуулна уу.

Вирусний эсрэг програмыг байнга ашиглах.
Байгууллагынхаа бvх компьютерт вирусын программ суулган шинээр гарсан вирусvvдийг устгах хамгийн сvvлийн vеийн єєрчлєлтийг vргэлж шинэчилж байх. Зах зээлд тэргvvлэх байр эзэлдэг зарим антивирусын программууд болох Norton AntiVirus болон Kaspersky хvний оролцоо тэр бvр шаардахгvйгээр вэбээр дамжуулан автоматаар шинэчлэгдэж чаддагт оршино.

Шинээр гарсан Вирусийг цэвэрлэх өөрчлөлтийг байнга хийх.
Антивирусын программ суулгачихад л вируснээс айлтгvй боллоо гэж бодож болохгvй. Программ байлаа ч шинээр гарч буй вирусvvдийг арилгах єєрчлєлтийг авч суулгахгvй бол таны программ шинэ шинэ вирусvvдийг хайж олж чадахгvйн улмаас вирус тархах боломжийг та єєрєє нээж єгдєг. Ихэнх антивирусын программ нь шинээр гарч буй вирусvvдийг арилгах єєрчлєлтийг автоматаар шинэчилж болохоор хуваарь хийж болдог. Жишээ нь та 7 хоногийн пvрэв гариг бvрт 14 цагт шинэчилье гэж тохируулж єгч болдог. Хvсвэл та єєрєє шинэчлэлтийг гараараа хийж болдог. Хамгийн багадаа сард нэг удаа та єєрийнхєє болон ажлынхаа компьютерvvдийн антивирус программийн шинэ вирусvvд арилгах єєрчлєлтийг татаж авч байгаарай. Имэйлээрээ ихэнх ажлаа амжуулдаг бол бид танд єєрчлєлтийг долоо хоног бvр татаж авахыг санал болгож байна.

Элдвийн хавсралт файлаас үргэлж болгоожлох.
Туйлын хор хєнєєлтэй вирусvvдийн олонхи нь таны мэдэх хvмvvсээс и-мэйлээр хавсаргасан файлтай хамт ирдэг байна. (тэдгээр вирусууд нь тухайн вирустсэн хvний имэйлийн программ дахь хаягын жагсаалтанд байгаа бvх хvмvvс рvv имэйлээр тархдаг.). Танд ирэх ёстой захиа л биш бол хавсаргаж ирсэн файлыг нээх хэрэггvй, ялангуяа .exe, .vbc эсвэл .shs єргєтгєлтэй бол. Та хавсаргасан файлыг нээх эсвэл хадгалж авах зайлшгvй шаардлагатай бол vvнээсээ ємнє файлаа антивирусын программаар вирус байгаа эсэхийг нь шалгаарай. Хэрвээ эргэлзээтэй файл байвал та нээхээсээ ємнє мэргэжлийн хvмvvсээс асуугаарай.

Flash болон уян дискнээс файл уншихдаа заавал Вирусний эсрэг програмыг байнга ашиглах.
Антивирус программ нь уян дискэн дэхь вирусыг автоматаар шалгаж байхаар тохируулагдсан эсэхийг нягталж vзээрэй. Эсвэл та єєрєє тvvнийг шалгах хэрэгтэй.

Чухал файлаа заавал BACKUP хийж байх.
Чухал хэрэгцээтэй файл, документvvдийнхээ нэг хувийг єєр тєхєєрємжин дээр vргэлж хадгалж авч байх хэрэгтэй. Ингэснээр таны компьютер вирустсэн ч танд нэг хувь нь байх тул чухал хэрэгцээтэй файлуудаа гэнэт алдах аюулаас аврагдана гэсэн vг.

Интернэтээс шаардлагаүй файл болон мэдээллийг DOWNLOAD хийхгүй байх.
Хэрэглэгчдийн заваагүй зангаас болж хэрэгтэй хэрэггүй файл болон мэдээллийг Интернэтээс татаж, бусдад SHARE хийж дамжуулах зэргээс болж сүлжээгээр Вирус тархалт хурдан явагддаг тул Та аль болох тийм үйлдлүүдээс татзалзахыг зөвлөж байна.

Бүлэг хэрэглэгчдэд нэгэн зэрэг email бичихгүй байх.
Хэд хэдэн email хаягаар нэгэн зэрэг захиа болон мэдээлэл дамжуулсанаас болож бүлэг хэрэглэгчид BULK болон SPAM мэдээлэл дамжуулдаг програмын өртөлтөнд орсоноор танд хэрэгтэй хэрэггүй email ирэх явдал ихэсдэг. Энэ нь емайл серверүүд нь нэг емайл хаягаас олон майл ирвэл түүнийг спам гэж хүлээж авах тохиргоо хийгдсэн байдагт оршино оо.

Компьютер худалдаж авахдаа анхаарах зүйлс

АНХААРАХ ГОЛ ЗҮЙЛ
Энд та компьютерийг ямар зориулалттай юуны учраа авч байгаа вээ гэдгээ сайн ойлгож авсан байх хэрэгтэй. Хэрэв та тоглоом тоглох зориулалттай авч байгаа бол энд л гэж хэлэхэд PlayStation ч юм уу тоглоомын зориулалттай компьютерээс арай үнэ хямд төхөөрөмж байдгийг санах хэрэгтэй. Хэрэв ойр зуурын бичиг хэрэг гэвэл та бас бичгийн машин гээч эд байдгийг мартсан байна. за ингээд зөвлөгөөгөө эхэлъе. анхааралтай уншаарай хэрэг болно гэдэгт найдаж байна.

Хамгийн гол нь:
1. Компьютераа ямар зориулалтаар ашиглахаа сайн мэдэж сонгох хэрэгтэй
2. Компьютерийнхаа хүчин чадлыг цаашаа өргөтгөж, сайжруулах боломжтойг мэдэх
3. Yйлдвэрлэгчийн хувьд ASUS, Gygabite, MSI гэх мэт Тайван улсын бүтээгдэхүүнүүд хамгийн сайнд ордог юм байна.

Гэвч ямар нэгэн үйлдвэрлэгчийн бүтээгдэхүүн гэдэг тухайн улс орондоо л хямдхан байна шүү дээ бусад оронд мэдээж тээврийн зардлаас эхлээд нэмэгдээд л үнэ ч өөр байна гэдгийг сануулъя.

ХАТУУ ДИСК

Мэдээж хэрэг, ажлын эсвэл хувийн зорилгоосоо хамаарч компьютерийн тань хард 40 гб-аас дээш багтаамжтай байх ёстой. Харин компьютерийн хард буюу хатуу диск нь техник технологийн хувьд бүгдээрээ адилхан боловч багтаамж хурд зэргээрээ харилцан адилгүй байдаг. Сүүлийн үед ашиглагдаж буй хард диск нь 5200m, 7200m, 11000m гэсэн хурдтай байгаа бөгөөд зориулалт, төрлүүдээсээ хамааран янз бүр байна. Та ямар зориулалтын компьютер худалдаж авах гэж байна, түүндээ таарсан тeхникийн үзүүлэлттэй тохирсон хардыг суурилуулах хэрэгтэй. Монголд хамгийн өргөн хэрэглэгдэж буй хард диск нь SEAGATE, IBM, MAXTOR, SAMSUNG фирмийн бүтээгдэхүүнүүд юм. Хард дискний (HDD) хувьд:

1. Хард дискний мэдээлэл агуулах ерөнхий багтаамж буюу Storage capacity
2. Хард дискний эргэлтийн хурд болох Spin speed
3. Хард дискний мэдээлэл дамжуулах хурд буюу Transfer speed
4. Хард дискний өөрийнх нь шуурхай санах ой болох Buffer cache-ийн талаар мэдэж байх хэрэгтэй.

Өнөөдөр ихэвчлэн 7200rpm эргэлт бүхий хатуу дискүүд худалдаалагдаж байгаа бөгөөд IDE, SATA болон SATA2 гэсэн interface, 2 -16 Mb шуурхай санах ой бүхий хардууд Монголд байна. Харин 2 Mb шуурхай санах ой бүхий дискнээс алв болох татгалзах хэрэгтэй. Учир нь энэ нь шуурхай санах ойн хэмжээ багатай учраас компьютерийн үйл ажиллагааг удаашруулдаг байна.

САНАХ ОЙ

RAM буюу санах ой нь 256 мб-аас дээш байх ёстойг та андахгүй мэддэг болсон. Харин дараах зүйлийг анхаарах хэрэгтэй. Үүнд:

1. Memory capacity буюу шуурхай санах ойн мэдээлэл агуулах ерөнхий багтаамж
2. Memory speed буюу шуурхай санах ойн мэдээлэл дамжуулах хурд

Санах ойг эх хавтангийн дэмжих боломжит хурдны дээд хэмжээгээр тохируулж тавих хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл DDR266, DDR333, DDR400 хурд бүхий санах ой дэмждэг эх хавтанд PC3200 буюу DDR400 санах ой тавибал таны компьютерийн хурд үнэн “тасархай” болох ажээ.

ЭХ ХАВТАН

Motherboard, Mainboard гэдэг нь нэг утгыг агуулдаг. Өөрөөр хэлбэл эх хавтанг ингэж нэрлэдэг бөгөөд компьютeрийн хурд хүч, багтаамж ямар байх нь эх хавтангаас ихээхэн шалтгаалдаг байна. Сайн эх хавтан худалдаж авсан тохиолдолд компьютeрийн хүчин чадлыг ихэсгэж, сайжруулан өргөтгөх боломжтой байдаг. Харин Onboard эх хавтангийн нэг төрөл бөгөөд ихэвчлэн оффис болон бичиг хэргийн зориулалтаар ашиглагдаж байна. Сайн motherboard-тай болмоор байвал Asus, Intel, дунд зэргийнхийг сонгохоор бол Gigabyte, MSI, харин мөнгөө хэмнэе гэвэл бусад төрлийнхийг аваарай. Хэрвээ та компьютeр худалдаж авахаар шийдсэн бол эх хавтангийн үзүүлэлтийг сайн харах хэрэгтэй. Ямар фирмд үйлдвэрлэсэн болон, түүний хүчин чадал, өргөтгөх боломж, эх хавтан дээр суурилах төхөөрөмжүүдийн төрөл марк зэргээс шалтгаалан үнийн зөрүүтэй байдаг. Нэг үгээр хэлэхэд сайн компьютeртэй болохын тулд сайн эх хавтантайг нь сонгох хэрэгтэй гэсэн үг.

CPU

Энэ нь central processor unit буюу компьютeрийн уураг тархи нь гэсэн үг юм. CPU нь үйлдвэрлэсэн фирмээсээ шалтгаалан Интeл, АМД, Сeлорон, Пeнтиум гэсэн олон нэр төрөл байдаг боловч хийх үйлдэл болон гүйцэтгэх зхурдаараа харилцан адилгүй байна. Манай оронд хамгийн их хэрэглэгддэг нь Интeл фирмийн Пeнтиум, Сeлорон CPU-нүүд юм. Процессор буюу CPU-ний хувьд:

1. Clock speed буюу процессорын ерөнхий хурд
2. Front Side Bus /FSB/ буюу эх хавтантайтай харьцах процессорын мэдээлэл дамжуулах хурд
3. L2 cache буюу процессорын өөрийнх нь шуурхай санах ой гэх мэтийн талаар анхан шатны мэдэгдэхүүнтэй байх ёстой юм.

ДЭЛГЭЦ

Компьютeрийн монитор буюу дэлгэц нь овор хэмжээ, өнгөний ялгарал, үйлдвэрлэсэн матeриалаасаа хамааран янз бүр байдаг. Ямар зориулалтаар ашиглахаас шалтгаалан үнэ болон үзүүлэлтүүд нь мөн адил ялгаатай байна. Манайхны хувьд хамгийн өргөн ашиглагддаг нь 17 инчийн хагас хавтгай дэлгэц юм. Мөн SAMSUNG, DELL, ASER, SONY, LG, DEAWOO фирмийн дэлгэцүүдийг ихэвчлэн худалдаалж байна.

ЦEНТРИНО МОБАЙЛ

Центрино мобайл гэдэг нь нотeбүүк буюу зөөврийн хавтсан компьютeрт зориулсан овор хэмжээ багатай, дулаан, эрчим хүч бага зарцуулдаг, тусгай зориулалтын процeссорууд юм. Тухайн процeссор нь өөрийн тeхникийн үзүүлэлтээсээ шалтгаалан 1,8 мeгагeрцээс 2,8 мeгагeрц байдаг ба үнийн хувьд ч ялгаатай байдаг. Хамгийн өндөр хурдтай нь хамгийн сайнд тооцогддог байна.

ГРАФИК КАРТ

Компьютерийг монголчууд тоглоход их ашиглах болсон. Харин тоглохын тулд график карт зайлшгүй хэрэгтэй байх ажээ. Гэхдээ:

1. График процессорын ерөнхий хурд
2. Санах ойн мэдээлэл дамжуулах хурд
3. Мэдээлэл дамжуулах багтаамж зэргийг мэдэх ёстой.

Мөн график картанд гол хамаарах зүйл бол дэлгэцийн хэмжээ том байх ёстой ба хэрэв 15″ дэлгэцтэй бол өндөр чанарын график карт худалдаж авах шаардлагагүй.

PSU

CPU-г компьютерийн тархи гэдэг бол PSU буюу тэжээлийн блок нь нь компьютерийн зүрх нь юм. PSU-нээс системийн ажиллагааны тогтвортой байдал ихээхэн шалтгаалах ба компьютерийн бусад эд ангийг шаардлагатай цахилгаан гүйдлээр хангаж байдаг. Түүний хүчин чадал муу байвал систем гацах, дэлгэцэнд дүрслэлийн гажиг үүсэх зэрэг гэмтлүүд гарна. Сүүлийн үеийн өндөр хүчин чадал бүхий процессор болон график картуудын цахилгаан зарцуулалтын хэрэглэлтийг сайн хүчин чадал, найдвартай ажиллагаа бүхий PSU л хангаж чадах ажээ. Танд ойлгомжтой байлгах үүднээс жишээ авч үзье.

Хэрэглээний ихэнх дэсктоп компьютерүүд нь “ATX” төрлийн PSU ашигладаг бөгөөд энэ нь Intel-ийн анх тогтоосон зарим үзүүлэлт бүхий стандартчилсан хэлбэр юм. Үүнд тогтоосон овор хэмжээ, тогтмол гүйдлийн гаралт болон залгуурын шүдний хэлбэр, тоо гэх мэт үзүүлэлтүүд байх ба “ATX” PSU нь ихэнхдээ 150мм урт, 86мм өндөр,140мм өргөн хэмжээстэй байдаг. Харин Amps, Amperage “A” нь гүйдлийн хүчийг хэмжих нэгж ба энэ хэмжээ их байх тусам хүчин чадал өндөр байна. Volts ба rails нь компьютерийн PSU гаргах хүчдэлийн нэгж бөгөөд PSU 3.3V, +5V, +12V, -12V болон -5V хүчдлүүд гаргадаг. Компьютерийн PSU-ны хайрцган дээр түүний өөрийнх нь нийт хүчин чадал нарийвчилсан үзүүлэлтийг тодорхойлсон байдагийг анхаарах хэрэгтэй.

Компьютертэй харьцах соёл.

Зөвлөлгөө 1. Өөрийнхөө хийсэн зүйлийг компьютерт хэрхэн хадгалах вэ?

Компьютер дээр хийж байгаа зүйл чинь дараах дарааллаар явагддаг гэдгийг үргэлж анхаарч байх

хэрэгтэй.

Бүх үйлдлийг микропроцессор буюу CPU гүйцэтгэнэ.

Бүх үйлдэл шуурхай санах ой буюу RAM-аар дамжин явагддаг.

Компьютер дээр байгаа бүх зүйл чинь дискийн төхөөрөмжүүд дээр (голчлон хатуу дискэн

дээр) хадгалаастай байдаг.

Жишээ нь word программыг ашиглан ямар нэгэн текст бичье.

1. Word программыг хатуу дискнээс дуудаж ажиллуулах ба энэ үйлдлийг CPU гүйцэтгэнэ. Энэ үйлдлийг гүйцэтгэж байгаа команд нь Run юм.
2. Ингэснээр Word программ маань компьютерийн шуурхай санах ойд ачаалагдана. Өөрөөр хэлбэл Run команд нь программыг шуурхай санах ойд ачаална.
3. Дараа нь шинээр ажлын хуудас нээх ба энэ үйлдлийг New командаар гүйцэтгэнэ. Ингэснээр шуурхай санах ойд тодорхой хэмжээний зайг ашиглахад бэлэн болгож өгнө.
4. Дараагийн үйлдэлд гарнаас текстээ оруулна. Оруулсан текстүүд маань компьютерийн шуурхай санах ойд New командын тусламжтайгаар авсан зайд байрлана.
5. Хэрэв текстээ бичиж дуусаад компьютерээ унтраачихвал юу болох вэ. Шуурхай санах ой нь компьютер унтрах бүрд цэвэрлэгдэж байдаг тул энэ тохиолдолд бичсэн зүйл маань арилчихна гэсэн үг.
6. Иймээс бичсэн зүйлээ дараа нь ашиглахын тулд компьютерт хадгалья л гэж хүсэж байвал шуурхай санах ойд байгаа тэр зүйлээ компьютерийн хатуу дискэн дээр файл хэлбэрээр хадгалах хэрэгтэй. Энэ үйлдлийг Save командаар гүйцэтгэнэ.

Тэгэхээр одоо нэг зүйл ойлгомжтой байгаа биз. Компьютер дээрх бүх үйлдлийг микропроцессор

гүйцэтгэнэ. Бүх үйлдэл шуурхай санах ойгоор дамжин явагдана. Хийсэн зүйлээ компьютерийн хатуу

дискэн дээр хадгална.

Энд дээрх үйлдлийг гүйцэтгэхэд ашиглагдаж байгаа 3 командыг тайлбарлалаа.

Run – программыг RAM-д ачааллана.

New – RAM-д ажлын хуудсанд зориулан тодорхой зайг авна.

Save – RAM-ийн New командаар авсан зайд бичигдсэн зүйлийг хатуу дискэнд файл

хэлбэрээр хадгална.

Би энд сая өгүүлсэн Run, New, Save командууд ямар байдлаар биелэгддэг тухай ярихгүй. Мөн түүнчлэн яг яаж санах ойд байгаа зүйлийг хатуу дискэн дээр хадгалдаг тухай ч ярихгүй. Үүнийг

мэргэжлийн ангийн оюутнууд л мэдэх шаардлагатай болохоос хүн болгон мэдэх шаардлагагүй. Харин

ийм зарчимаар явагддаг юм байна гэдгийг нь л мэдэж байхад хангалттай.

Одоо хатуу дискэн дээр өөрийн хийсэн зүйлийг хадгалах талаар зайлшгүй мэдэх ёстой зүйлийг

сануулья. Хатуу дискэн дээрх бүх мэдээллүүд нь файл хэлбэрээр байдаг. Файлууд нь хоорондоо нэр

болон өргөтгөлөөрөө ялгагдана. Жишээ нь zoloo.doc – энэ файлын нэр нь zoloo, өргөтгөл нь doc.

Файлын өргөтгөл нь тухайн файл ямар төрлийн файл болохыг заадаг бол нэр нь тухайн файлд

зориулан оноон өгсөн нэр юм. Жишээ нь doc өргөтгөлтэй бол word программын ашиглан бэлдсэн

ажлын файл, xls өргөтгөлтэй бол excel программыг ашиглан бэлдсэн ажлын файл, com, exe

өргөтгөлүүдтэй бол программыг эхлүүлэн ажиллуулах зориулалттай программын файл гэж ойлгож

болно. Харин файлын нэр нь хэрэв тэр файлыг хэрэглэгч бэлдсэн бол хэрэглэгчийн зүгээс оноон өгсөн хувийн нэр, харин программын файл бол программ зохиогчийн зүгээс оноон өгсөн нэр гэж ойлгож болно.

Ер нь энэ санаан дээрээс бүх файлыг ажлын файл, программын файл, бусад файл гэж хуваан үзэж болно. Ажлын файл гэдэгт ямар нэгэн программын ашиглан компьютерийн хэрэглэгчийн бэлдсэн

файлуудыг ойлгоно. Жишээ нь Word, Excel, PowerPoint, Photoshop, Pagemaker зэрэг хэрэглээний

программуудыг ашиглан бэлдсэн файлуудыг ойлгоно. Харин программын файл гэдэгт нь ямар нэгэн

программыг ажиллуулахад зайлшгүй шаардлагатай файлуудыг ойлгоно. Бусад файлууд гэдэг дуу,

клип, кино, зураг, программыг суулгахад шаардлагатай файлууд болох программын install-ийн

файлуудыг багтааж болно.

Эдгээр бүх файлуудыг нэг доор жагсаагаад бичвэл ямар урт жагсаалт болохыг та төсөөлж байна уу. Ганцхан WindowsXP гэдэг программыг ажиллуулахад л 9000-аад файл хэрэг болдог гээд компьютер дээр чинь үүнээс гадна дор хаяж 20-оос дээш программууд суулгагдсан байдгийн нэмээд тооцвол ямаршуухан урт жагсаалт болох талаар бүдэг бадаг ч гэсэн төсөөлөлтэй болох байх. За тэгээд үүн дээрээс нь нэмээд бидний хийсэн ажлын болон бусад файлууд нэмэгдэнэ гээд тооц. Энэ жагсаалт дотроос чи өөрийнхөө хийсэн ажлын файлыг олох гээд үзвэл нэлээд бэрхшээлтэй болох байгаа биз.

Тэгвэл яг үүнийг л шийдэх зорилгоор компьютерт фолдер гэдэг ойлголт байдаг юм. Ерөнхийдөө фолдер бол яг нарийндаа хийсвэр ойлголт. Зүгээр л WindowsXP-ийг ажиллуулахад шаардлагатай тэр 9000-аад нөхдүүдийг бүгдийг нь цуглуулаад нь нэг хайрцагт хийчихийг фолдер гээд байгаа юм. Тэгээд тэр хайрцагаа бусад ижилхэн хайрцагнуудаас ялгахын тулд Windows гээд нэр өгчихье. Дараа нь бусад бүх программыг ажиллуулахад шаардлагатай файлуудыг бүгдийг нь цуглуулаад нэг хайрцагт хийгээд түүнийгээ Program Files гээд нэрлэчихье. Үүний дараа өөрийнхөө ажлын файлуудыг цуглуулаад түүнийгээ My Documents гэдэг нэртэй нэг хайрцагт хийчихье. Одоо хатуу дискэн дээрээс өөрийнхөө ажлын файлыг олох асуудал арай хөнгөвчлөгдлөө. Эндээс нэг зүйл тодорхой боллоо. Энэ юу вэ гэвэл компьютерийн хатуу дискийн төхөөрөмж дээр компьютерт байгаа бүх зүйл байрладаг юм байна. Хатуу дискнээс зөвхөн My Documents гэсэн фолдер нь хэрэглэгчид зориулагдсан байдаг байх нь.

Жишээ нь Windows гэдэг фолдероос ямар нэгэн файлыг устгах, нэрийг нь солих, өөр газар зөөснөөс Windows гэдэг программыг эвдэж болох аюултай. Windows нь компьютерийг асахад эхлэн ажиллаж компьютерийг ашиглахад бэлэн болгон бэлтгэж өгдөг программ бөгөөд ийм программыг үйлдлийн систем гэж арай өөрөөр нэрлэдэг. Нэг компьютерт хамгийн багадаа нэг үйлдлийн систем зайлшгүй суусан байх шаардлагатай бөгөөд зарим хэрэглэгч нэг компьютерт олон үйлдлийн системүүдийг зэрэг суулган ээлжлэн ашиглах тохиолдол ч байдаг. Иймээс үйлдлийн систем нь эвдэрвэл нь компьютер асахгүй л гэсэн үг. Компьютер дээр чинь хичнээн сайхан программууд байсан ч үйлдлийн систем чинь гэмтвэл тэдгээрийг ашиглаж ч, өөрийнхөө бэлдсэн ажлын файлыг ч үзэж чадахгүй болно гэсэн үг. Иймээс компьютерийн ихэнх вирусууд нь үйлдлийн системийг гэмтээхэд чиглэсэн байдгийг санах хэрэгтэй.

Мөн түүнчлэн Program Files фолдерт компьютерт суулгагдсан ямар нэгэн программыг

ажиллуулахад хэрэгтэй файлууд байдаг учраас эндээс файлыг устгах, зөөх, нэрийг нь солих үйлдлүүд

нь компьютерийн программуудыг гэмтээх аюултай санаж байх хэрэгтэй.

Ерөөсөө л My Documents фолдертойгоо л ажиллаж бай. Эндээс юм устгачихлаа гэхэд чиний л хийсэн юм устах болохоос компьютер чинь ядахдаа эвдрэхгүй. Хэрэв олон хүн нэг компьютерийг зэрэг ашиглаж байвал нэг зөвлөлгөө өгөхөд тус тусдаа өөр өөрийн эрх (account) нээгээд орвол илүү ашигтай. Яагаад гэвэл энэ тохиолдолд account бүрд тус тусад нь My Documents гэдэг фолдерийг нээсэн байдаг. Ингэх боломжгүй бол My Documents дотроо өөрийнхөө нэртэй дэд фолдерууд үүсгээд ашиглах нь зүйтэй. Бас нэг зүйлийг сануулахад нэг фолдерт байрлах ажлын файлуудын чинь тоо 20-оос хэтэрсэн тохиолдолд ерөнхийдөө жаахан замбараагүй байдал үүсчих гээд байдаг. Иймээс онц хэрэггүй файлуудаа тусад нь нэг фолдерт хийгээд My Oldest Documents ч гэдэг юм уу эсвэл My Backup Files ч гэнэ үү нэр өгөөд дэд фолдерууд үүсгэж ажиллах нь ажлыг маш хөнгөвчилж өгнө. Тэгээд хэсэг хугацааны дараа нь ажлын файлуудаа цэглээд хуучин файлуудаа backup хийх буюу zip-лээд явбал ядаж хийсэн зүйл чинь эмх цэгцтэй болно.

Харин ажлын файландаа нэр өгч хадгалахдаа нэг зүйлийг анхаарах хэрэгтэй. Нэр өгч хадгалахдаа хуучин хадгалчихсан байгаа файлтай адил нэр өгч хадгалж болохгүй. Тэгвэл хуучин байсан файлыг арилгаад оронд нь чиний файлыг аваачаад тавьчихна. Энд зарим хүмүүс адилхан нэрээр хадгалахад

хуучин файлыг устгаад адил нэртэй файлыг дискийн өөр зайд бичдэг гэсэн нэг ойлголт байдаг. Тийм учраас ингэсэн тохиолдолд хуучин файлыг сэргээх боломж байдаг гэж үздэг. Тэгвэл энэ худлаа шүү. Шууд хуучин байсан файлын дээрээс дараад шинэ файлыг бичдэг тул ингэсэн тохиолдолд хуучин

файлыг сэргээх боломж 100% байхгүй болдгийг анхаарах хэрэгтэй. Мөн нэр өгөхдөө doc гэсэн нэрийг

ашигладаггүй болохыг анхаарна биз.

Одоо ямар ч байсан компьютер дээр ажлын файлыг хэрхэн үүсгэх, хэрхэн хадгалах талаар тодорхой ойлголттой боллоо. Тиймээс энэ ойлголтоо батжуулахын тулд нэгэнт компьютер дээр хадгалчихсан байсан ажлын файлдаа засвар хийсэн тохиолдолд яах вэ гэдгийг өмнөх жишээн дээр үзье.

Run командыг ашиглан Word программаа RAM-д ачаална.

Open командыг ашиглан өмнө бэлдээд хатуу дискэнд хадгалчихсан байсан ажлын файлыг RAM-д ачаална. Дараа нь засвараа хийлээ.

Одоо юу болсон вэ гэхээр урд бэлдсэн ажлын файл маань өөрчлөгдлөө. Гэхдээ энэ өөрчлөлт маань зөвхөн шуурхай санах ой буюу RAM-д л хийгдсэн. Өөрөөр хэлбэл шуурхай санах ойд л ажлын файланд чинь өөрчлөлт орсон болохоос хатуу дискэн дээр хадгалаастай байгаа файланд чинь өөрчлөлт ороогүй шүү. Ингээд шуурхай санах ойд байгаа файл маань хатуу дискэн дээр хадгалаастай файлаас өөр болчихлоо. Энэ өөрчлөгдсөн файлаа хатуу дискэн дээр мөн хадгалах ёстой. Энд 2 зам бий. Өөрчлөгдсөн файлаа хуучин файлынх нь оронд хатуу дискэн дээр аваачиж хадгалах. Энэ

тохиолдолд хатуу дискэн дээр хуучин файлын оронд шинээр өөрчлөгдсөн файл чинь

хадгалагдана. Энэ үйлдлийг Save командаар гүйцэтгэнэ. Өөрчлөгдсөн файландаа нэр өгч хадгалах. Ингэсэн тохиолдолд хуучин ба шинэ файлууд 2-улаа хатуу дискэн дээр хадгалсан чигээрээ үлдэнэ. Энэ үйлдлийг Save as командаар гүйцэтгэнэ.

Компьютертэй харьцах соёл

Зөвлөлгөө 1. Өөрийнхөө хийсэн зүйлийг компьютерт хэрхэн хадгалах вэ?

Компьютер дээр хийж байгаа зүйл чинь дараах дарааллаар явагддаг гэдгийг үргэлж анхаарч байх хэрэгтэй.

Бүх үйлдлийг микропроцессор буюу CPU гүйцэтгэнэ.
Бүх үйлдэл шуурхай санах ой буюу RAM-аар дамжин явагддаг.
Компьютер дээр байгаа бүх зүйл чинь дискийн төхөөрөмжүүд дээр (голчлон хатуу дискэн дээр) хадгалаастай байдаг.
Жишээ нь word программыг ашиглан ямар нэгэн текст бичье.
1. Word программыг хатуу дискнээс дуудаж ажиллуулах ба энэ үйлдлийг CPU гүйцэтгэнэ. Энэ үйлдлийг гүйцэтгэж байгаа команд нь Run юм.
2. Ингэснээр Word программ маань компьютерийн шуурхай санах ойд ачаалагдана. Өөрөөр хэлбэл Run команд нь программыг шуурхай санах ойд ачаална.
3. Дараа нь шинээр ажлын хуудас нээх ба энэ үйлдлийг New командаар гүйцэтгэнэ. Ингэснээр шуурхай санах ойд тодорхой хэмжээний зайг ашиглахад бэлэн болгож өгнө.

4. Дараагийн үйлдэлд гарнаас текстээ оруулна. Оруулсан текстүүд маань компьютерийншуурхай санах ойд New командын тусламжтайгаар авсан зайд байрлана.

1

МУИС, ФЭС – С.Баяртайван

5. Хэрэв текстээ бичиж дуусаад компьютерээ унтраачихвал юу болох вэ. Шуурхай санах ой нь

компьютер унтрах бүрд цэвэрлэгдэж байдаг тул энэ тохиолдолд бичсэн зүйл маань

арилчихна гэсэн үг.

6. Иймээс бичсэн зүйлээ дараа нь ашиглахын тулд компьютерт хадгалья л гэж хүсэж байвал

шуурхай санах ойд байгаа тэр зүйлээ компьютерийн хатуу дискэн дээр файл хэлбэрээр

хадгалах хэрэгтэй. Энэ үйлдлийг Save командаар гүйцэтгэнэ.

Тэгэхээр одоо нэг зүйл ойлгомжтой байгаа биз. Компьютер дээрх бүх үйлдлийг микропроцессор

гүйцэтгэнэ. Бүх үйлдэл шуурхай санах ойгоор дамжин явагдана. Хийсэн зүйлээ компьютерийн хатуу

дискэн дээр хадгална.

Энд дээрх үйлдлийг гүйцэтгэхэд ашиглагдаж байгаа 3 командыг тайлбарлалаа.

Run – программыг RAM-д ачааллана.

New – RAM-д ажлын хуудсанд зориулан тодорхой зайг авна.

Save – RAM-ийн New командаар авсан зайд бичигдсэн зүйлийг хатуу дискэнд файл

хэлбэрээр хадгална.

Би энд сая өгүүлсэн Run, New, Save командууд ямар байдлаар биелэгддэг тухай ярихгүй. Мөн

түүнчлэн яг яаж санах ойд байгаа зүйлийг хатуу дискэн дээр хадгалдаг тухай ч ярихгүй. Үүнийг

мэргэжлийн ангийн оюутнууд л мэдэх шаардлагатай болохоос хүн болгон мэдэх шаардлагагүй. Харин

ийм зарчимаар явагддаг юм байна гэдгийг нь л мэдэж байхад хангалттай.

Одоо хатуу дискэн дээр өөрийн хийсэн зүйлийг хадгалах талаар зайлшгүй мэдэх ёстой зүйлийг

сануулья. Хатуу дискэн дээрх бүх мэдээллүүд нь файл хэлбэрээр байдаг. Файлууд нь хоорондоо нэр

болон өргөтгөлөөрөө ялгагдана. Жишээ нь zoloo.doc – энэ файлын нэр нь zoloo, өргөтгөл нь doc.

Файлын өргөтгөл нь тухайн файл ямар төрлийн файл болохыг заадаг бол нэр нь тухайн файлд

зориулан оноон өгсөн нэр юм. Жишээ нь doc өргөтгөлтэй бол word программын ашиглан бэлдсэн

ажлын файл, xls өргөтгөлтэй бол excel программыг ашиглан бэлдсэн ажлын файл, com, exe

өргөтгөлүүдтэй бол программыг эхлүүлэн ажиллуулах зориулалттай программын файл гэж ойлгож

болно. Харин файлын нэр нь хэрэв тэр файлыг хэрэглэгч бэлдсэн бол хэрэглэгчийн зүгээс оноон өгсөн

хувийн нэр, харин программын файл бол программ зохиогчийн зүгээс оноон өгсөн нэр гэж ойлгож

болно.

Ер нь энэ санаан дээрээс бүх файлыг ажлын файл, программын файл, бусад файл гэж хуваан үзэж

болно. Ажлын файл гэдэгт ямар нэгэн программын ашиглан компьютерийн хэрэглэгчийн бэлдсэн

файлуудыг ойлгоно. Жишээ нь Word, Excel, PowerPoint, Photoshop, Pagemaker зэрэг хэрэглээний

программуудыг ашиглан бэлдсэн файлуудыг ойлгоно. Харин программын файл гэдэгт нь ямар нэгэн

программыг ажиллуулахад зайлшгүй шаардлагатай файлуудыг ойлгоно. Бусад файлууд гэдэг дуу,

клип, кино, зураг, программыг суулгахад шаардлагатай файлууд болох программын install-ийн

файлуудыг багтааж болно.

Эдгээр бүх файлуудыг нэг доор жагсаагаад бичвэл ямар урт жагсаалт болохыг та төсөөлж байна

уу. Ганцхан WindowsXP гэдэг программыг ажиллуулахад л 9000-аад файл хэрэг болдог гээд компьютер

дээр чинь үүнээс гадна дор хаяж 20-оос дээш программууд суулгагдсан байдгийн нэмээд тооцвол

ямаршуухан урт жагсаалт болох талаар бүдэг бадаг ч гэсэн төсөөлөлтэй болох байх. За тэгээд үүн

дээрээс нь нэмээд бидний хийсэн ажлын болон бусад файлууд нэмэгдэнэ гээд тооц. Энэ жагсаалт

дотроос чи өөрийнхөө хийсэн ажлын файлыг олох гээд үзвэл нэлээд бэрхшээлтэй болох байгаа биз.

Тэгвэл яг үүнийг л шийдэх зорилгоор компьютерт фолдер гэдэг ойлголт байдаг юм. Ерөнхийдөө

фолдер бол яг нарийндаа хийсвэр ойлголт. Зүгээр л WindowsXP-ийг ажиллуулахад шаардлагатай тэр

9000-аад нөхдүүдийг бүгдийг нь цуглуулаад нь нэг хайрцагт хийчихийг фолдер гээд байгаа юм. Тэгээд

тэр хайрцагаа бусад ижилхэн хайрцагнуудаас ялгахын тулд Windows гээд нэр өгчихье. Дараа нь бусад

бүх программыг ажиллуулахад шаардлагатай файлуудыг бүгдийг нь цуглуулаад нэг хайрцагт хийгээд

түүнийгээ Program Files гээд нэрлэчихье. Үүний дараа өөрийнхөө ажлын файлуудыг цуглуулаад

түүнийгээ My Documents гэдэг нэртэй нэг хайрцагт хийчихье. Одоо хатуу дискэн дээрээс өөрийнхөө

ажлын файлыг олох асуудал арай хөнгөвчлөгдлөө. Эндээс нэг зүйл тодорхой боллоо. Энэ юу вэ гэвэл

компьютерийн хатуу дискийн төхөөрөмж дээр компьютерт байгаа бүх зүйл байрладаг юм байна. Хатуу

дискнээс зөвхөн My Documents гэсэн фолдер нь хэрэглэгчид зориулагдсан байдаг байх нь.

Жишээ нь Windows гэдэг фолдероос ямар нэгэн файлыг устгах, нэрийг нь солих, өөр газар

зөөснөөс Windows гэдэг программыг эвдэж болох аюултай. Windows нь компьютерийг асахад эхлэн

ажиллаж компьютерийг ашиглахад бэлэн болгон бэлтгэж өгдөг программ бөгөөд ийм программыг

2

МУИС, ФЭС – С.Баяртайван

үйлдлийн систем гэж арай өөрөөр нэрлэдэг. Нэг компьютерт хамгийн багадаа нэг үйлдлийн систем

зайлшгүй суусан байх шаардлагатай бөгөөд зарим хэрэглэгч нэг компьютерт олон үйлдлийн

системүүдийг зэрэг суулган ээлжлэн ашиглах тохиолдол ч байдаг. Иймээс үйлдлийн систем нь

эвдэрвэл нь компьютер асахгүй л гэсэн үг. Компьютер дээр чинь хичнээн сайхан программууд байсан ч

үйлдлийн систем чинь гэмтвэл тэдгээрийг ашиглаж ч, өөрийнхөө бэлдсэн ажлын файлыг ч үзэж

чадахгүй болно гэсэн үг. Иймээс компьютерийн ихэнх вирусууд нь үйлдлийн системийг гэмтээхэд

чиглэсэн байдгийг санах хэрэгтэй.

Мөн түүнчлэн Program Files фолдерт компьютерт суулгагдсан ямар нэгэн программыг

ажиллуулахад хэрэгтэй файлууд байдаг учраас эндээс файлыг устгах, зөөх, нэрийг нь солих үйлдлүүд

нь компьютерийн программуудыг гэмтээх аюултай санаж байх хэрэгтэй.

Ерөөсөө л My Documents фолдертойгоо л ажиллаж бай. Эндээс юм устгачихлаа гэхэд чиний л

хийсэн юм устах болохоос компьютер чинь ядахдаа эвдрэхгүй. Хэрэв олон хүн нэг компьютерийг зэрэг

ашиглаж байвал нэг зөвлөлгөө өгөхөд тус тусдаа өөр өөрийн эрх (account) нээгээд орвол илүү

ашигтай. Яагаад гэвэл энэ тохиолдолд account бүрд тус тусад нь My Documents гэдэг фолдерийг нээсэн

байдаг. Ингэх боломжгүй бол My Documents дотроо өөрийнхөө нэртэй дэд фолдерууд үүсгээд ашиглах

нь зүйтэй. Бас нэг зүйлийг сануулахад нэг фолдерт байрлах ажлын файлуудын чинь тоо 20-оос

хэтэрсэн тохиолдолд ерөнхийдөө жаахан замбараагүй байдал үүсчих гээд байдаг. Иймээс онц хэрэггүй

файлуудаа тусад нь нэг фолдерт хийгээд My Oldest Documents ч гэдэг юм уу эсвэл My Backup Files ч

гэнэ үү нэр өгөөд дэд фолдерууд үүсгэж ажиллах нь ажлыг маш хөнгөвчилж өгнө. Тэгээд хэсэг

хугацааны дараа нь ажлын файлуудаа цэглээд хуучин файлуудаа backup хийх буюу zip-лээд явбал

ядаж хийсэн зүйл чинь эмх цэгцтэй болно.

Харин ажлын файландаа нэр өгч хадгалахдаа нэг зүйлийг анхаарах хэрэгтэй. Нэр өгч хадгалахдаа

хуучин хадгалчихсан байгаа файлтай адил нэр өгч хадгалж болохгүй. Тэгвэл хуучин байсан файлыг

арилгаад оронд нь чиний файлыг аваачаад тавьчихна. Энд зарим хүмүүс адилхан нэрээр хадгалахад

хуучин файлыг устгаад адил нэртэй файлыг дискийн өөр зайд бичдэг гэсэн нэг ойлголт байдаг. Тийм

учраас ингэсэн тохиолдолд хуучин файлыг сэргээх боломж байдаг гэж үздэг. Тэгвэл энэ худлаа шүү.

Шууд хуучин байсан файлын дээрээс дараад шинэ файлыг бичдэг тул ингэсэн тохиолдолд хуучин

файлыг сэргээх боломж 100% байхгүй болдгийг анхаарах хэрэгтэй. Мөн нэр өгөхдөө doc гэсэн нэрийг

ашигладаггүй болохыг анхаарна биз.

Одоо ямар ч байсан компьютер дээр ажлын файлыг хэрхэн үүсгэх, хэрхэн хадгалах талаар

тодорхой ойлголттой боллоо. Тиймээс энэ ойлголтоо батжуулахын тулд нэгэнт компьютер дээр

хадгалчихсан байсан ажлын файлдаа засвар хийсэн тохиолдолд яах вэ гэдгийг өмнөх жишээн дээр

үзье.

Run командыг ашиглан Word программаа RAM-д ачаална.

Open командыг ашиглан өмнө бэлдээд хатуу дискэнд хадгалчихсан байсан ажлын файлыг

RAM-д ачаална.

Дараа нь засвараа хийлээ.

Одоо юу болсон вэ гэхээр урд бэлдсэн ажлын файл маань өөрчлөгдлөө. Гэхдээ энэ өөрчлөлт маань

зөвхөн шуурхай санах ой буюу RAM-д л хийгдсэн. Өөрөөр хэлбэл шуурхай санах ойд л ажлын файланд

чинь өөрчлөлт орсон болохоос хатуу дискэн дээр хадгалаастай байгаа файланд чинь өөрчлөлт ороогүй

шүү. Ингээд шуурхай санах ойд байгаа файл маань хатуу дискэн дээр хадгалаастай файлаас өөр

болчихлоо. Энэ өөрчлөгдсөн файлаа хатуу дискэн дээр мөн хадгалах ёстой. Энд 2 зам бий.

Өөрчлөгдсөн файлаа хуучин файлынх нь оронд хатуу дискэн дээр аваачиж хадгалах. Энэ

тохиолдолд хатуу дискэн дээр хуучин файлын оронд шинээр өөрчлөгдсөн файл чинь

хадгалагдана. Энэ үйлдлийг Save командаар гүйцэтгэнэ.

Өөрчлөгдсөн файландаа нэр өгч хадгалах. Ингэсэн тохиолдолд хуучин ба шинэ файлууд 2-

улаа хатуу дискэн дээр хадгалсан чигээрээ үлдэнэ. Энэ үйлдлийг Save as командаар

гүйцэтгэнэ.